VÀI NÉT VỀ BẦU CỬ Ở MỸ

 

Th.S Lò Minh Thảo

 

Hoạt động bầu cử là cuộc chạy đua của các ứng cử viên thuộc Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa để giành những vị trí quan trọng trong bộ máy Nhà nước do dân bầu cử, nhất là vị trí Tổng thống nắm quyền điều hành Nhà trắng. Những đảng khác có đưa người ra tranh cử, nhưng đều thất bại. Từ những công đoạn đầu tiên đến công đoạn cuối cùng, ở mọi thời điểm hoạt động của Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa luôn chú trọng việc chi phối, giữ vai trò chủ đạo bằng nhiều hình thức và biện pháp nhằm thực hiện mục tiêu chiến thắng trong cuộc bầu cử. Với hoạt động bỏ phiếu của cử tri, hoạt động tranh cử ở Mỹ sôi động và rất quyết liệt. Biểu hiện rõ nét của sự sôi động đó là những tin tức về cuộc tranh cử trực tiếp hay gián tiếp của các đảng phái đều được đưa ngay lên các phương tiện truyền thông đại chúng vào thời gian trước tổng tuyển cử. 

Luật pháp Mỹ qui định cuộc bầu cử Tổng thống sẽ diễn ra 4 năm một lần, vào năm chẵn, trong ngày thứ ba đầu tiên sau thứ hai đầu tiên của tháng 11. Như vậy ngày bầu cử sớm nhất trong năm sẽ là ngày 2/11, muộn nhất ngày 8/11. Cứ hai năm một lần, người Mỹ đi bầu lại tất cả 435 thành viên Hạ viện và khoảng 1/3 trong số 100 thành viên của Thượng viện. Nhiệm kỳ của các thượng nghị sĩ kéo dài 6 năm [53]. 

Cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ được coi là kéo dài và phức tạp nhất thế giới. Quá trình bầu cử gồm 2 giai đoạn: Giai đoạn bầu chọn các ứng cử viên của các đảng gọi là bầu cử sơ bộ (primary election) và giai đoạn chính thức bầu Tổng thống trong số các ứng cử viên gọi là tổng tuyển cử (general election).

Các cuộc bầu cử sơ bộ được tổ chức trước khi diễn ra tổng tuyển cử để quyết định ứng cử viên của đảng tham gia tổng tuyển cử. Đây là quá trình các ứng cử viên cạnh tranh trong nội bộ đảng mình, với mục đích trở thành người đại diện duy nhất của đảng trong cuộc bầu cử. Giai đoạn vận động tiến cử kéo dài từ tháng 1 đến tháng 6 của năm diễn ra cuộc bầu cử. Tuy nhiên, trước khi tiến hành cuộc bầu cử Tổng thống, các ứng cử viên của các đảng phải trải qua các giai đoạn sau:

+ Giai đoạn khởi đầu

Đây là giai đoạn mà một chính trị gia có tham vọng trở thành Tổng thống Hoa Kỳ sẽ thành lập một uỷ ban. Uỷ ban này sẽ tìm hiểu, thăm dò triển vọng của vị chính trị gia đó và quyên góp tiền bạc để vận động tranh cử. Nếu như không giành được sự quan tâm của cử tri, thì họ sẽ tự động rút lui. Nếu kết quả khả quan thì họ sẽ ra ứng cử Tổng thống.

+ Giai đoạn vận động ứng cử

Đây là giai đoạn các ứng viên (thuộc cùng một đảng) cạnh tranh trong nội bộ đảng để được chọn là ứng viên duy nhất ra tranh chức Tổng thống với đảng khác. Các ứng viên phải tiêu tốn rất nhiều tiền bạc để quảng cáo, tuyên truyền, vận động các cử tri ủng hộ cho mình.

Các ứng viên tổ chức vận động ở các bang để kêu gọi cử tri ủng hộ mình. Tại mỗi bang, cử tri chọn ra đại diện của bang đi dự đại hội đảng toàn quốc. Có hai cách thức chọn đại diện:

•Một số bang chọn cách bỏ phiếu kín (còn gọi là Caucus): ban lãnh đạo đảng họp để chọn ra đảng viên tích cực; những người đư%E năng vận động công chúng qua cuộc đua tranh cử về hình ảnh, lời nói. Bất cứ cuộc bầu cử nào tại Mỹ đều cần đến ba yếu tố quyết định phần thắng của ứng cử viên: Thứ nhất, là khả năng vận động tài chính của mỗi đảng. Thứ hai, là đưa ra những chính sách thuyết phục cử tri. Thứ ba, vận động quần chúng thông qua hình ảnh, lời nói. Nếu hai yếu tố: tài chính, chính sách tạo ra sự quyết định trong cuộc chạy đua vào Nhà trắng của các ứng cử viên thì việc xây dựng hình ảnh của ứng cử viên với quần chúng là yếu tố quyết định phần thắng một cách khách quan bởi nó tác động vào đối tượng cử tri chưa có quyết định rõ ràng trong cuộc bỏ phiếu.