SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP NÊU GƯƠNG NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC KINH DOANH TRONG DẠY HỌC GIÁO DỤC CÔNG DÂN Ở TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

 

                                                                        Th.s Nguyễn Thị Linh Huyền

                                                                        Trường Đại học Tây Bắc

USING EXAMPLE SETTING METHODTO IMPROVE BUSINESS MORAL TRAINING EFFECT IN TEACHING MORAL EADUCATION AT HIGH SCHOOLS

                                                                                 M.A Nguyen Thi Linh Huyen

Tay Bac University

 

     1.  Học sinh trung học phổ thông (HS THPT) là lực lượng lao động quan trọng chuẩn bị tham gia vào nền sản xuất xã hội cần được bồi dưỡng nhiều khía cạnh đạo đức trong đó có đạo đức kinh doanh thông qua các môn học khác nhau trong hệ thống giáo dục quốc dân, đặc biệt là môn Giáo dục công dân (GDCD). Đây là môn học trực tiếp giáo dục toàn diện nhân cách HS trong đó có nhiệm vụ giáo dục tư tưởng, chính trị, đạo đức và pháp luật… được thực hiện thông qua các nội dung dạy học khác nhau nhằm đào tạo các em trở thành những  người lao động mới, những doanh nhân giỏi có đạo đức kinh doanh, có phẩm chất tốt đẹp của người công dân trong tương lai.

      Tuy nhiên  việc dạy học môn GDCD ở trường THPT nước ta hiện nay vẫn chưa  thực sự chú trọng đến vấn đề giáo dục đạo đức kinh doanh cho HS. Nội dung môn học mới chỉ dừng lại ở một số vấn đề lý luận chung về đạo đức, kinh tế, pháp luật mà chưa đề cập trực diện đến những vấn đề giáo dục đạo đức kinh doanh. Bên cạnh đó, trong quá trình dạy học, rất ít giáo viên (GV) môn học nhận thức được tầm quan trọng cũng như chú ý đến cải tiến phương pháp dạy học nhằm tích hợp một cách hiệu quả việc giáo dục đạo đức kinh doanh cho HS thông qua việc dạy học các nội dung của môn GDCD. Một trong những phương pháp nhằm nâng cao hiệu quả của giáo dục đạo đức kinh doanh trong dạy học GDCD là sử dụng phương pháp nêu gương.

    2. Nêu gương là phương pháp sử dụng những điển hình, những tấm gương mẫu mực “người tốt, việc tốt” cụ thể sinh động trong đời sống để kích thích tính tích cực, tự giác của HS. Trong giáo dục, tấm gương được sử dụng như một phương tiện. Nó làm cho chuẩn mực đạo đức trở nên trực quan hơn, cụ thể hơn, có sức thuyết phục hơn. Lời nói sẽ giảm giá trị, giảm ảnh hưởng nếu nó không có các tấm gương thực tế sinh động, cụ thể của người khác chứng minh.

      Cơ chế tâm lí của phương pháp này là sự tác động qua lại giữa chủ thể và môi trường, tạo ra những ảnh hưởng tâm lí lành mạnh trong tập thể, còn gọi là “bắt chước”. Tâm lí bắt chước có mặt ở mọi lứa tuổi, được diễn ra dưới nhiều mức độ khác nhau, tuỳ thuộc vào trình độ nhận thức, nhưng tất cả đều có ý nghĩa giáo dục tốt. Đặc biệt trong dạy học môn GDCD cần giáo dục đạo đức kinh doanh cho HS qua kể chuyện, nêu gương những doanh nhân mẫu mực và phê phán những hành vi vi phạm chuẩn mực đạo đức kinh doanh là rất cần thiết.

      Để đạt được hiệu qủa giáo dục cao trong dạy học môn GDCD, GV cần chú ý:

      - Lựa chọn những tấm gương điển hình, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi tạo ra ấn tượng tốt, cảm xúc mạnh để kích thích thái độ, tình cảm lành mạnh ở HS.

      - Khi nêu gương cần phải giới thiệu sự kiện, phân tích nguyên nhân, ý nghĩa, những bài học rút ra từ những tấm gương đó, nhằm giúp HS nhận thức đầy đủ ý nghĩa và có ý thức noi theo.

      - Những tấm gương giáo dục phải có nguồn gốc rõ ràng, cụ thể, sinh động, không trừu tượng. Do vậy, tấm gương sưu tầm từ các nguồn khác nhau như: người thật, việc thật ( từ sách báo, tivi, các phương tiện thông tin đại chúng…), từ những câu chuyện kể về những doanh nhân mẫu mực.

        Phương pháp nêu gương dựa vào tính bắt chước, tính ưu thế của tư duy trực quan. Nêu một tấm gương tốt để HS soi mình vào mà học tập, cố gắng thực hiện những hành động, hành vi, việc làm cụ thể như những tấm gương đó. Những mẫu mực cụ thể sẽ làm cơ sở, chỗ dựa quan trọng cho sự hình thành ý thức đạo đức của các em đầy đủ hơn. Bởi vậy, nêu gương được sử dụng với phương pháp khuyến khích, đàm thoại, kể chuyện.

    Có thể tiến hành phương pháp nêu gương theo các bước sau:

       Bước 1: Chuẩn bị

      GV cần lựa chọn những tấm gương phù hợp với nhiệm vụ, nội dung giáo dục, đặc điểm đời sống, khả năng kinh nghiệm của học sinh. Các tấm gương có thể lấy từ các cá nhân trong cộng đồng, các phương tiện truyền thông… Tuy nhiên, các tấm gương đó cần mang tính chất tiêu biểu, mẫu mực, gần gũi với cuộc sống. Ngoài ra, GV có thể chuẩn bị những bức ảnh, tranh liên quan đến tấm gương minh hoạ.

      Bước 2: Nêu gương

      Bằng biện pháp kể chuyện, đàm thoại, giải thích, trình bày, trực quan… GV giúp HS ý thức được tấm gương đó là tốt và vì sao tốt. Trên cơ sở đó, các em sẽ rút ra kết luận phù hợp để cần bắt chước hay tránh tấm gương vừa nêu. Điều quan trọng ở đây là việc nêu gương phải gây được ở các em ấn tượng, cảm xúc, làm cho các em ghi nhớ tấm gương lâu hơn và điều đó luôn nhắc nhở các em cần phải cố gắng học tập, vươn lên trở thành những người tốt, điển hình trong xã hội.

      Bước 3: Tổng kết

      Sau khi nêu gương, GV yêu cầu HS rút ra những bài học từ những tấm gương đã nêu. Từ đó các em nhận thấy cần phải làm gì để trở thành những tấm gương, những điển hình sáng trong xã hội.

3. Trong dạy học GDCD ở THPT, GV có thể sử dụng phương pháp nêu gương như một biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức kinh doanh thông qua việc nêu những tấm gương mẫu mực, gần gũi với cuộc sống hàng ngày trong các hoạt động kinh tế như: những doanh nhân thành đạt trên thế giới và trong nước, hay điển hình nhất là những tấm gương làm giàu từ hai bàn tay trắng, khởi nghiệp từ nông thôn… Do vậy, ngoài việc dạy học những tri thức cơ bản trong sách giáo khoa, GV có thể tiến hành lồng ghép nội dung giáo dục đạo đức kinh doanh cho HS đan xen trong những nội dung dạy học phù hợp.

     Ví dụ: Trong GDCD lớp 11, bài 1: “Công dân với sự phát triển kinh tế”, để làm cho bài học thêm phong phú và kích thích tính tích cực, tự giác của học sinh, GV có thể nêu một số tấm gương tiêu biểu, điển hình về làm kinh tế giỏi như:

             1.NguyễnThị Ngọc Chúc (37 tuổi): Là doanh nhân nữ duy nhất trong tổng số 10 người đoạt giải. Chị là giám đốc công ty TNHH Thương mại và dịch vụ Hoàng Quan, khá vất vả khi khởi đầu sự nghiệp do điều kiện kinh tế gia đình khó khăn. Lên 9 tuổi chị mới được cắp sách đến trường, nhưng sau khi tốt nghiệp PTTH đành phải bỏ lại sau lưng ước mơ về giảng đường đại học để bước vào đời với công việc tại một công ty sản xuất, xuất khẩu nông sản. Sau đó, chị lại đến với ngành keo dán công nghiệp như một cơ duyên, bởi chồng chị là một kỹ sư hoá chất. Tìm hiểu chợ đầu mối hoá chất ở Kim Biên, chị quyết định chọn mặt hàng keo dán đa năng (keo 502) làm sản phẩm tiên phong tấn công thị trường.

        Với quyết tâm cao, tự tìm tòi và học hỏi, Ngọc Chúc đã nhanh chóng đưa sản phẩm keo dán công nghiệp của Hoàng Quan có mặt khắp trên thị trường và đạt huy chương vàng Hội chợ quốc tế Công nghiệp, cúp vàng thương hiệu năng động năm 2004… Chữ “tín” luôn được chị đặt len hàng đầu trong công việc kinh doanh. Nó là phương châm hoạt động chính của cơ sở Hoàng Quan. Chính điều này đã giúp chị thành công rất nhiều trong công việc do được đối tác tin cậy. Và anh em trong công ty quý trọng bởi sự gần gũi giúp đỡ và truyền lại cho thế hệ sau kinh nghiệm làm việc bằng cả nhiệt huyết tuổi trẻ của mình.

2. Trịnh Thế Đức: Từ một anh công nhân “mảnh đất cắm dùi không có” nhưng với khát vọng làm giàu, vượt qua chính mình, chàng thanh niên trẻ đất Hưng Yên đã từng bước vươn lên làm chủ công nghệ, trở thành Giám đốc công ty Điện lạnh Việt Đức ( Cầu Giấy, Hà Nội). Chia sẻ bí quyết thành công, Đức cho hay: để có tên tuổi, để trụ vững trên thương trường thì một trong những nguyên tắc nghề nghiệp sống còn là doanh nghiệp phải giữ được chữ “tín” và luôn đảm bảo yếu tố “khách hàng là thượng đế”. Trong đó, sản phẩm kinh doanh phải đảm bảo tiêu chuẩn, chất lượng, đồng thời phải có chế độ hậu mãi tốt…

       Qua việc nêu các tấm gương điển hình làm kinh tế giỏi, GV có thể yêu cầu HS về nhà sưu tầm những tấm gương người thật việc thật. Đó là những tấm gương biết vươn lên trong cuộc sống, những tấm gương làm giàu từ hai bàn tay trắng hoặc những doanh nhân thành công trên thế giới…      

        Trong bài 4, GDCD lớp 11: “Cạnh tranh trong sản xuất và lưư thông hàng hoá”, để cho bài học sinh động và HS hứng thú nhằm lồng ghép nội dung giáo dục đạo đức kinh doanh hiệu quả, GV có thể nêu những tấm gương về những cá nhân, những doanh nghiệp đã thực hiện cạnh tranh lành mạnh nhằm đem lại sản phẩm có chất lượng, giá thành cạnh tranh và mẫu mã đẹp cho người tiêu dùng như các hãng điện thoại Sam Sung, Sony, Nokia….Bên cạnh đó,  khi sử dụng phương pháp nêu gương GV cũng nên nói đến những gương xấu khi lợi dụng thủ đoạn phi pháp để đạt được lợi nhuận cho bản thân mình, đó là các cá nhân, doanh nghiệp làm ăn phi pháp, trốn thuế, lậu thuế, buôn bán hàng giả, hàng nhái... Từ đó để các em thấy được những hậu quả bất lợi từ việc thực hiện các hành vi trái đạo đức trong kinh doanh như phạt hành chính, phạt hình sự…để răn đe, ngăn chặn các em không “bắt chước” những hành vi vi phạm đạo đức kinh doanh đó.

      Như vậy, việc sử dụng phương pháp nêu gương trong dạy học GDCD sẽ giúp cho HS tiếp thu bài một cách tự giác, tích cực, chủ động và hứng thú hơn. Nếu GV sử dụng nhuần nhuyễn và kết hợp với các phương pháp dạy học khác sẽ góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức kinh doanh trong dạy học GDCD cho HS ở THPT.

            

Tóm tắt: Giáo dục đạo đức kinh doanh là một nội dung quan trọng trong dạy học GDCD ở THPT nhằm đào tạo các em trở thành những  người lao động mới, những doanh nhân giỏi có đạo đức kinh doanh, có phẩm chất tốt đẹp của người công dân trong tương lai. Một trong những phương pháp để nâng cao hiệu quả của giáo dục đạo đức kinh doanh là sử dụng phương pháp nêu gương trong dạy học GDCD. Sử dụng phương pháp nêu gương sẽ giúp cho HS tiếp thu bài một cách tự giác, tích cực, chủ động và hứng thú hơn. 

    

Abstract: Moral education in business is an important content in teaching moral education subject at high schools which aims at training students to become modern employees who are both good at business and be professional etiquette citizens in the future. One of effective methods in teaching business moral is to set example in training moral education at high schools which helps students be more positive, more active and more interested in their learning.

 

 

TÀI LIỆU THAM KHẢO

 

1.     Vũ Đình Bảy (chủ biên). Phương pháp dạy học môn Giáo dục công dân ở trường trung học phổ thông. NXB Giáo dục, H.2010.

2.     Nguyễn Văn Cư – Nguyễn Duy Nhiên. Dạy và học môn Giáo dục công dân ở trường trung học phổ thông. NXB Đại học Sư phạm, H.2008.

3.     PGS.TS Nguyễn Mạnh Quân. Giaó trình đạo đức kinh doanh và văn hóa công ty. NXB Đại học kinh tế quốc dân, H.2012.

4.     Bộ Giáo dục và Đào tạo, SGK GDCD lớp 10, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2006.

5.     Bộ Giáo dục và Đào tạo, SGK GDCD lớp 11, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2006.

6.     Bộ Giáo dục và Đào tạo, SGK GDCD lớp 12, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2006.